Het is nu duidelijk. Niet het rijk van de vrijheid, maar een lange tocht staat ons te wachten. De hoop om het coronavirus in 2021 definitief naar de geschiedenisboeken te verbannen, is ijdel gebleken. Het aantal besmettingen en ziekenhuisopnames is onmiskenbaar hoog. Was alles dan tevergeefs? De mondmaskers, het telewerken, het terugschroeven van onze sociale contacten, de vaccinatiecampagne? Gelukkig niet. Al die dingen zijn zinvol, maar we zullen ze veel langer moeten volhouden dan we hadden gehoopt.
Vaccins beschermen ons tegen bedreigingen op vier niveaus: besmetting, ziekte, ernstige ziekte met ziekenhuisopname en overlijden. Dat laatste blijkt nog steeds uit de actuele cijfers, de eerste drie minder. Vooral besmettingen tegenhouden blijkt een tegenvaller, nu het virus rondgaat als nooit tevoren. De Deltavariant van het virus is toch een stuk hardnekkiger dan de originele variant uit Wuhan, die we in 2020 kenden. Laten we hopen en bidden dat de nieuwe Omicronvariant de zaken niet nog veel erger maakt.
Opvallend is het profiel van wie in het ziekenhuis terechtkomt, zeker op de intensivecareafdeling. Het gaat in de meeste gevallen ofwel om niet-gevaccineerden, ofwel om gevaccineerden die ernstig verzwakt zijn, door aandoeningen of door de leeftijd. De derde vaccinatie, de ‘boosterprik’, zal die laatste categorie in grote mate helpen, al weten we niet hoe lang. Wellicht wordt vaccinatie een jaarlijks ritueel, zeker voor de meest kwetsbaren, vergelijkbaar met het griepvaccin.
We moeten onze kijk op het virus hoe dan ook bijstellen. Het gaat niet langer om een grote veldslag met een duidelijke winnaar, maar om een slijtageslag om ‘het beest’ te temmen. De kans is groot dat het coronavirus in seizoensgolven blijft opduiken, maar dan niet noodzakelijk met de ravage die we nu al vier keer meemaakten.
Om dat punt te bereiken,
Niet de sprinter, maar de marathonloper zal zegevieren
moeten we meer doen dan vaccineren. De overheid mag niet langer bij elke opstoot maatregelen improviseren, maar moet nauwgezet in kaart brengen wat de meest doeltreffende ingrepen zijn en die koppelen aan parameters. Bijvoorbeeld: vanaf x aantal besmettingen of y aantal ziekenhuisopnames nemen we automatisch maatregel a, b en c. Gaan de cijfers verder omhoog, dan volgen maatregel d, e en f. Zo krijgen we niet telkens politiek getouwtrek en kan de samenleving zich vooraf organiseren en snel schakelen. We kunnen daarbij de dingen die belangrijk zijn, de dichtste cirkels in ons leven, zoveel mogelijk sparen: familie, onderwijs, werk en – wat mij betreft – levensbeschouwing.
Ook de ziekenhuizen moeten we herorganiseren. Sommige experts suggereren gespecialiseerde ziekenhuizen voor COVID-19, terwijl andere zich blijven concentreren op alle andere zorgbehoeften. Dat zou een grote mentaliteitsverandering vergen in ons versnipperde ziekenhuislandschap.
Bovendien kunnen we nog extra middelen inzetten. We moeten veel meer zelftests gebruiken, bijvoorbeeld voorafgaand aan familiebezoek. Goedkopere testen zouden daarom welkom zijn. Ook zijn er inmiddels medicijnen op komst voor wie al ziek is. Een vaccin ter preventie, een pilletje voor wie toch pech heeft. We mogen geen wonderen verwachten, maar die combinatie kan beterschap brengen.
En wij? Wij moeten de komende jaren als een volleerde surfer leren mee te deinen op de golven, in plaats van telkens kopje-onder te gaan. Gaat de golf omhoog, dan passen we ons aan. Gaat ze weer omlaag, dan krijgen we meer ruimte, zonder evenwel alles overboord te gooien. Dat zou een automatisme moeten worden. Als we dat gedisciplineerd volhouden, zullen we wellicht de effecten jaar na jaar zien afnemen, tot corona een seizoensziekte wordt als een andere. Niet de sprinter, maar de marathonloper zal zegevieren.