„Een vredig en zonnig paasfeest. Het mag niet lukken. De omstandigheden zijn er opnieuw niet dit jaar. De voorbije twee jaar hield COVID-19 ons in de greep. Dit jaar trekt het oorlogsgeweld in Oekraïne een donkere streep door de rekening. Hoeveel boosheid kunnen mensen aanrichten? Hele steden worden van de kaart geveegd. Gerichte aanvallen op scholen, ziekenhuizen en cultuurcentra. Burgerdoden bij duizenden. Miljoenen vluchtelingen. Staatsrecht, oorlogsrecht, mensenrechten – alles wordt van de kaart geveegd. Door één man die zijn oorlogsmachine aanstuurt, als een oppermachtig wezen, onaanspreekbaar en onverantwoordelijk. Met achter hem een religieuze hiërarchie die wetens en willens meedoet. Dat is Goede Vrijdag in de namiddag: „Vanaf het zesde uur viel er een duisternis over het hele land, tot aan het negende uur toe. En op het negende uur riep Jezus met luide stem: ‘Mijn God, mijn God, waarom hebt Gij Mij verlaten?” (Marcus 15, 33-34).
Hoe kunnen we zo’n geweld stoppen? Hoe kunnen we zo’n geweld bestrijden, zonder zelf geweld te gebruiken? Meer dan een tactische vraag is het een gewetensvraag. Zeker, de internationale gemeenschap moet zich wapenen, letterlijk zelfs, tegen dergelijke uitbarstingen van immorele agressiviteit. Personen, gemeenschappen en landen hebben het recht zich te verdedigen tegen het gewelddadige gedrag van anderen.
Tegelijk weten we dat de vicieuze cirkel van het geweld ergens moet stoppen. Iemand moet het geweld overstijgen, om morele redenen en daarvoor een prijs willen betalen. De prijs die de Oekraïense bevolking nu betaalt, is gigantisch. De rest van Europa is hun veel verschuldigd. Oprechte dank aan al wie gastvrijheid verleent aan Oekraïense vluchtelingen of hulpacties voor Oekraïne steunt. Solidariteit is een eerste overwinning op het kwaad.
Hoe christenen in Oekraïne Pasen zullen vieren, is nog niet duidelijk. Maar dat ze Pasen zullen vieren, is zeker. Uitgerekend in de schaduw van de dood zullen ze zingen, naar aloude traditie: „Kristos voskrese”, Christus is waarlijk opgestaan. In schuilkelders, in de openlucht, in beschadigde kerken of tussen gebombardeerde ruïnes, hun paasgezangen
„In schuilkelders, in de openlucht of in beschadigde kerken, hun paas- gezangen zal niemand hen ontnemen”
zal niemand hen ontnemen. Pasen gaat niet over militaire overwinningen of politieke machtsverhoudingen in het hier en nu. Pasen gaat over Gods finale overwinning op het kwaad, voorbij de grens tussen landen en volken, voorbij de grens tussen tijd en eeuwigheid, in de persoon van Jezus Christus. Dat geloof delen christenen over de hele wereld met elkaar. Het maakt hen tot zielsverwanten. Tot ‘believers’ die niet opgeven, ondanks alles. Met Pasen zullen we zingen van Jezus’ opstanding uit het graf, samen met onze broeders en zusters in Oekraïne.
En de geweldenaars dan? „Bemint uw vijanden en bidt voor wie u vervolgen”, zei Jezus (Mattheus 5, 44). „Steek uw zwaard weer op zijn plaats. Want alle die naar het zwaard grijpen, zullen door het zwaard omkomen” (Mattheus 26, 52). Ook dat is Goede Vrijdag en Pasen. Bidden, aan de voeten van het kruis, voor wie niemand ontziet, voor wie pronkt met macht en geweld, voor wie zich verschuilt achter leugens. Bidden dat Gods kracht verder mag reiken dan de onze. Tot in hun hart en hun geweten. Dat Gods Geest daar opnieuw redelijkheid en mededogen mag bovenhalen. Want ook dat is Pasen, geloven dat geen menselijk kwaad te sterk is voor de overmacht van Gods Liefde.”