Na het pleidooi voor een actief pluralisme volgt nu een oproep tot 'actieve vrijzinnigheid' op school. Het was de krant De Morgen die er op de eerste dag van het nieuwe schooljaar mee uitpakte. Het initiatief gaat uit van een „een groep spraakmakende vrijzinnigen”. Na enig zoekwerk op het internet gaat het vooral om academici uit kringen van de Franstalige Vrije Universiteit van Brussel en Vlaamse vrijzinnige republikeinen.
<br>
<br>Zij ijveren meer in het bijzonder voor een algemeen verbod voor religieuze tekenen in het gesubsidieerd onderwijs – dus ook het vrije net, omdat het werkt met overheidsgeld. En dit zowel voor leerlingen als voor leerkrachten. Ze roepen de politieke gezagsdragers en meer in het bijzonder de minister van Onderwijs op om dit op te leggen en „alles in het werk te stellen om de school te beschermen tegen pogingen tot religieuze inmenging”. Waarbij uiteraard ook verwezen wordt naar het denkbeeldige gevaar om in de biologielessen de evolutieleer te vervangen door het creationisme (zie bladzijde 12 in dit nummer).
<br>Dergelijke oproepen hebben een hoog Nessiegehalte. U weet wel, het monster uit het befaamde meer van Loch Ness. Het duikt op geregelde tijdstippen op – bij voorkeur in nieuwsarme tijden – en lokt nieuwsgierige belangstellenden, maar uiteindelijk lijkt het telkens weer aan de waarneming te ontsnappen. Het blijft een legende en niemand neemt het eigenlijk ernstig. Zo ook met die actie van de „groep spraakmakende vrijzinnigen”.
<br>
<br>Op het eerste gezicht lijkt er dus geen rechtstreekse dreiging. De huidige minister van Onderwijs is overigens nuchter genoeg om dergelijke
<br>verzoeken naast zich neer te leggen. Toch mogen we als gelovige gemeenschap nu ook weer niet te gerust zijn. Er dient zich inderdaad een maatschappelijk debat aan over de vraag in hoeverre de overheid zich mag mengen in het vrije initiatief. Er gaan al langer stemmen op dat wie betaalt uiteraard ook zeggingsmacht moet krijgen, zelfs beslissingsmacht.
<br>
<br>De vraag is wellicht niet zozeer of de overheid voorwaarden mag opleggen voor de uitgekeerde subsidies, dan wel hoe ver die inmenging kan gaan zonder het vrije initiatief fundamenteel aan te tasten. Niemand zal betwisten dat er kwaliteitsgaranties mogen gesteld en verantwoording dient gegeven voor de besteding van de middelen. En dat in het onderwijs eindtermen dienen gehaald. Maar houdt dit ook in dat de overheid zich mag bemoeien met het pedagogische project of de inhoud van de godsdienstlessen? Of mag eisen een bepaald vak buiten de evaluatie te houden, waardoor het voor de leerlingen ‘waardeloos’ wordt?
<br>
<br>Als we zo’n evolutie dulden, dan ondergraven we de bestaansvoorwaarden van het vrije christelijke initiatief. En niet alleen in het onderwijs, maar ook in de caritassector, de culturele en sociale sector. Dan staat de deur op een kier voor een totale ‘verstaatsing’ van al deze initiatieven. En riskeren we op een mooie dag in de absurde situatie terecht te komen wel nog zendtijd te krijgen voor religieuze uitzendingen op de openbare omroep, zonder evenwel te mogen verwijzen naar onze religieuze boodschap.
<br>
<br>Toegegeven, dat laatste is inderdaad absurd. Maar dit belet niet dat we ons dringend moeten voorbereiden op het debat. We hebben nood aan een gemeenschappelijke visie, een goed dossier en overtuigende argumenten. Want de toekomst van het vrije initiatief is hier inderdaad in het geding.
<br>
Column