MET NIEUWJAAR sloot haast onopgemerkt de laatste religieuze chroniqueur van het Vlaamse journalistengild zijn computer af. Tot hij op pensioen werd gesteld bleef Jos Vranckx van Gazet van Antwerpen een scherpzinnige observator van het religieuze landschap. „Het bijzonder negatieve imago van geloof en Kerk in Vlaanderen, met verregaande marginalisering in de media”, zoals hij het zelf noemde in een recent artikel in Tijdschrift voor Geestelijk Leven, had ook hem genoodzaakt om de laatste jaren zijn aandacht op andere terreinen te richten.
<br>Naast die van de religie is er nog een tweede marginalisering bezig, namelijk die van de buitenlandse berichtgeving. Verregaand in de audiovisuele media, terwijl net deze voor de meeste mensen almaar vaker de enige bron van informatie zijn. Beide samen zorgen er allicht voor dat een belangrijk debat grotendeels aan Vlaanderen voorbijgaat, met name dat over de rol van religie in politiek en samenlevingsopbouw. We vermelden hier graag drie voorbeelden.
<br>Laten we beginnen met Rusland. President Poetin ziet al langer een rol weggelegd voor de Russisch-orthodoxe Kerk als bindmiddel voor het nieuwe Rusland, nog steeds op zoek naar een eigen identiteit na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie. Hij neemt niet enkel opvallend vaak en openlijk deel aan religieuze plechtigheden van die Kerk, hij schroomt zich evenmin om publiekelijk haar medewerking te vragen voor zijn plannen. Niet tevergeefs overigens.
<br>Aan de andere zijde van de oceaan zijn in de Verenigde Staten de presidentsverkiezingen nakende. De voorverkiezingen om de definitieve kandidaten aan te duiden gingen begin januari van start. Nu al is duidelijk hoezeer hun religieuze profiel een beslissende rol zal spelen. We zijn ver van de tijd van Kennedy. Als eerste katholieke president moest die zich nog haasten religie te bestempelen als een loutere privé-aangelegenheid.
<br>Wellicht het merkwaardigste voorbeeld is dat van Nicolas Sarkozy. De flamboyante Franse president verraste vriend en vijand tijdens zijn recente bezoek aan het Vaticaan. Als staatshoofd van de meest gelaïciseerde staat van Europa stak hij de loftrompet over de christelijke wortels van Frankrijk en de verdiensten van de katholieke Kerk. Voor hem heeft de Franse staat alles te winnen met de erkenning van de plaats van spirituele stromingen in het publieke leven, en met hun medewerking aan het definiëren van een publieke moraal voor het land. Het land heeft volgens Sarkozy nood aan een bevolking die gelooft en hoopt.
<br>Een verleidelijk discours voor vele religieuze gezagsdragers, dat deze als muziek in de oren moet klinken. Laten we nochtans niet te vroeg juichen. Wanneer politici, met welke intenties ook, godsdienst willen inschakelen voor het realiseren van politieke projecten, is waakzaamheid geboden. Religie mag zich nimmer laten recupereren door de machthebbers. Vanuit de radicaliteit van haar boodschap moet religie immers altijd waakzaam en kritisch blijven voor waar het uiteindelijk om gaat. Waarmee we niet gezegd willen hebben dat we dit gesprek uit de weg moeten gaan, of als christenen aan de zijlijn moeten blijven. Integendeel, laten we ook bij ons het debat voeren en tevens de binnenkerkelijke schroom hiervoor maar varen.
<br>
Column