Tijdens een ontmoeting met Nederlandse collega’s van de KRO hadden we het uitgebreid over trends in het televisielandschap. Zo blijkt het bij documentaires en reportages momenteel een absolute noodzaak om de kijker op sleeptouw te laten nemen door een vertrouwenwekkende gids. Wil je scoren bij je publiek, dan moet je elkeen als het ware bij het handje nemen om samen de tocht te maken.
<br>Als treffende voorbeeld verwezen ze naar Geert Mak. De oud-schoolmeester neemt de geboeide kijker als het ware persoonlijk mee op tocht door Europa en zijn geschiedenis, met als gevolg onvoorstelbaar hoge kijkcijfers. Van De weg naar Mekka, de serie van Jan Leyers, konden wij hetzelfde getuigen.
<br>Geef toe, op z’n minst toch wat tegenstrijdig. De zelfbewuste westerling anno 2008, aanhoudend strevend naar zelfontplooiing en zo tuk op zijn autonomie, laat zich op sleeptouw nemen. Bij nader inzien valt die tegenstrijdigheid toch nog mee. Vroeger zorgde immers het stuttende geraamte van ideologie, de helder afgelijnde regels en te volgen voorschriften voor die veilige zekerheid. Bij afwezigheid daarvan gaat men zijn heil wel elders zoeken en komt de gids in zicht.
<br>Een zelfde ontwikkeling ontwaren we op religieus vlak. De traditionele godsdiensten met hun klare doctrine, duidelijke voorschriften, betrouwbare structuren en gevestigde organisatie, kalven systematisch af. Tijdgenoten laten zich liever inspireren door het lichtende voorbeeld van spirituele leiders, dan door gevestigde tradities. Zij zijn immers allergisch aan instituut of ideologie.
<br>We kunnen dit betreuren en afkeuren, maar het is een gegeven waar we niet omheen kunnen. Jezus’ volgelingen werden tenslotte evenmin beroerd door grote theorieën of een uitgewerkte doctrine. Zij lieten zich raken door de woorden en daden van de Mensenzoon. En op de weg naar Emmaüs kregen de leerlingen niet plotsklaps inzicht in een uitgewerkte leer. Ze herkenden wel de Verrezen Heer. Overigens is die ontmoeting met de Levende Heer in de eucharistie ook voor ons nog steeds het hoogtepunt.
<br>Meer dan aan welke fraai geformuleerde leer of doctrine ook, blijken mensen vandaag dus behoefte te hebben aan spirituele voorgangers. Figuren die vanuit hun levende voorbeeld enthousiasme weten op te wekken. Ook christenen. Vanuit de Kerk moeten we daarmee rekening houden willen we de harten raken. Want uiteindelijk gaat het in het geloof toch om een liefdesrelatie met de Heer.
<br>Toch willen we bij die ontwikkeling een bedenking formuleren. We moeten vermijden te vervallen in het andere uiterste, het euvel van de loutere emotie. Het is verleidelijk om je behaaglijk te nestelen in de schaduw van de leider, met het verstand op nul. Doch ook gevaarlijk. Een beetje zoals met de gps in de wagen. Je kunt je comfortabel laten meedrijven op de aanwijzingen van het toestel. Maar ervaren rijders weten dat je er toch best ook je verstand bijhoudt, wil je onaangename verrassingen vermijden.
<br>Overigens is de ware gids hij of zij die er in slaagt zichzelf weg te cijferen om te verwijzen naar de Leidsman ten leven, zoals Christus door Petrus in de Handelingen (hoofdstuk 3, vers 15) wordt genoemd.
<br>
Column