Zelden zo lang geaarzeld en getwijfeld over een onderwerp voor deze wekelijkse column. Heeft schrijven over de dood – na euthanasie – van Hugo Claus niet iets van zich profileren op de rug van een dode? En dat doe je toch niet. Of zal het niet te makkelijk worden uitgelegd als natrappen door een slechte verliezer, of het bestendigen „van een vete tussen Kerk en Claus” zoals een Vlaamse krant schreef? De vele reacties en vragen van lezers en bekenden tijdens de voorbije Goede Week en het Paasweekend motiveren om het toch maar te doen.
<br>Over Claus’ daad moeten wij hier niet oordelen, dat komt anderen en de Andere toe. En hoe de Kerk denkt over euthanasie, daarover bestaat bij onze lezers al lang duidelijkheid. Wij willen ons concentreren op de beeldvorming over euthanasie in onze media de laatste weken. Want er was naast Claus ook nog Marcel Engelborghs, de Tongerse schepen. Deze liet zich de laatste maanden van zijn leven volgen door een reportageploeg van Telefacts. Hij nodigde zelfs een journalist van Het Laatste Nieuws uit om zijn laatste dagen in het ziekenhuis te volgen. De enige bedoeling was propaganda te maken voor euthanasie. En te tonen hoe menswaardig, kwaliteitsvol en opgewekt de levensgenieter naar zijn einde ging. Geen ruimte voor kritische reflectie, zelfs niet voor vragen over het feit dat dit alles plaatsvond in het universitaire ziekenhuis van de K.U.Leuven.
<br>Claus had alvast zelf de camera’s stevig op afstand gehouden. Het belette de media nochtans niet om zijn ‘versnelde dood’ aardig te mediatiseren. En velen verdrongen zich om voor de camera de lof te zwaaien over het feit dat de gevierde schrijver zelf de regie van zijn leven in handen had gehouden. Een ode aan het absolute zelfbeschikkingsrecht en onverbloemde propaganda voor euthanasie bij Alzheimerpatiënten. Weerom geen vragen of bedenkingen vanwege de journalisten.
<br>De druk op Alzheimerpatiënten en hun familie door een verkeerde beeldvorming deed de Alzheimer Liga en broeder Stockman als eersten in de pen kruipen. Zij verdienen alle respect voor de manier waarop zij stem gaven aan de vele gekwetste en ontredderde familieleden en nabestaanden van patiënten. Mensen die vaak zelf geen woorden vinden om hun onvrede in de media te vertolken. Die stem willen we voluit versterken.
<br>Wie in familie of vriendenkring – en wie is niet in dit geval – geconfronteerd wordt met een dementerende persoon of een Alzheimerpatiënt, kan getuigen met hoeveel onbaatzuchtige liefde, edelmoedige inzet en zelfvergetelheid die mensen worden omringd om hen in volle menswaardigheid zichzelf te laten zijn. Kardinaal Danneels noemde het in zijn paashomilie terecht „menselijke noblesse en heldhaftigheid”, al halen zij zelden of nooit de frontpagina. Zoveel trouwe toewijding en zelfgave, ook bij verzorgend en medisch personeel, zonder de minste kanttekening als zinloos presenteren, is niet te begrijpen. En van kritische journalisten niet te aanvaarden. Maakt de druk van de actualiteit of de verering voor de held dan blind of doof voor ware grootsheid?
<br>Tot slot nog twee kanttekeningen. Vrienden en propagandisten van het zelfbeschikkingsrecht prezen Claus, omdat hij tot het laatste de regie zelf in handen wist te houden. Maar hoe relatief en beperkt is toch die autonomie, als we niet eens de ziekte zelf weten te verhinderen? Noopt dat ons niet veeleer tot een zekere nederigheid? En hoe tegenstrijdig klinkt de lofzang van politici voor deze regie, als terzelfder tijd miljoenen dienen geïnvesteerd in zelfmoordpreventie?
Column