HEILIGEN zijn in Vlaanderen al lang niet meer zo populair als in de tijd van onze voorouders. Toch houdt de nakende heiligverklaring van pater Damiaan de hele samenleving nu al maanden in de ban. Toch wel verwonderlijk in een tijd waarin geloof en meer nog de Kerk geen al te beste beurt maken. Heiligverklaringen zijn sedert het pontificaat van Joannes-Paulus II nochtans helemaal niet zo uitzonderlijk meer. Wijlen de Poolse paus verklaarde meer vrouwen en mannen heilig of zalig dan al zijn voorgangers samen. Maar een heiligverklaring betekent dus blijkbaar toch iets aparts. Voor de laatste Vlaamse heilige, Johannes Berchmans, moeten we immers toch al teruggaan tot het begin van de vorige eeuw.
<br>Meer dan het uitzonderlijke van de gebeurtenis, is er de figuur van Damiaan zelf. Over de grenzen van geloof en overtuiging heen weet hij mensen van vandaag aan te spreken. Damiaan beantwoordt dan ook niet aan het traditionele beeld van een heilige. Hij had niet meteen een zacht karakter. Was hoegenaamd geen volgzaam type en trok zich niet terug uit de wereld om zich te wijden aan gebed en contemplatie.
<br>Integendeel, hij stond met beide voeten in de werkelijkheid. De rauwe werkelijkheid, want Damiaan stelde zich ten dienste van mensen die uitgestoten en afgeschreven waren. In een milieu waar elke menselijkheid leek uitgebannen, tilde hij die outlaws weer op tot medemensen. Zij werden zijn echte naasten. In die mate zelfs dat hij melaatse met de melaatsen werd en met hen kon zeggen: „Wij, melaatsen.”
<br>Damiaan berustte dus niet in het lot. Hij stelde juist alles in het werk om de ongeneeslijke ziekte uit te bannen. Wetenschappelijke experimenten, zelfs op zijn eigen zieke lichaam, schuwde hij niet. Hij gaf zich helemaal aan de mensen die hem waren toevertrouwd. Hij ging daarbij een verbond aan met iedereen die wilde meewerken, zonder onderscheid naar geloof of overtuiging. Dat wekte grote bewondering en nog bij leven was hij een held. Maar ook achterdocht, verdachtmaking en onbegrip waren zijn deel. Al haalde de held de bovenhand. In die mate zelfs dat de Vlamingen hem een paar jaar terug al verkozen tot De Grootste Belg.
<br>Maar wie in Damiaan slechts de held van de leprabestrijding ziet, doet hem tekort. En heeft maar een erg beperkt en vertekend beeld van onze nieuwe Vlaamse heilige. Damiaan putte de energie voor zijn engagement uit een diepere bron. Uit zijn geloof, uit zijn innige verbondenheid met de verrezen Heer. Daarzonder zou hij het nooit hebben volgehouden en kan zijn onvoorwaardelijke keuze voor een menswaardig bestaan voor iedere mens niet worden begrepen. In de vele vieringen en huldigingen die hem nu te beurt zullen vallen mogen we dit facet niet laten ondersneeuwen.
<br>Voor de gelovige gemeenschap van ons land is de heiligverklaring van Damiaan een groots moment. Ze vormt een aansporing om ons gelovig-zijn in deze pluralistische samenleving niet weg te moffelen en ons als christenen samen met anderen ten volle in te zetten voor een betere en meer menselijke samenleving. In een tijd dat velen de godsdiensten verketteren als bron van geweld, ellende en onverdraagzaamheid is deze heiligverklaring voor de Kerk bij ons een opsteker. Zij is het mooiste bewijs dat geloof ook het edelste van de mens kan naar boven halen. En daarbij is de hele samenleving gebaat.
Column