Het Nederlandse bisdom Den Bosch kondigt aan het parochielandschap te gaan hertekenen. Het gaat om een drastische ingreep. De komende jaren zal het aantal parochies worden teruggebracht van 230 naar 57. Als verantwoording wordt verwezen naar de afname van het aantal gelovigen, financiële middelen, vrijwilligers en priesters. Ontwikkelingen die in meerdere of mindere mate ook in Vlaanderen zijn vast te stellen. En ze bekommeren al wie op één of andere manier is geëngageerd in het parochieleven.
<br>Alles bijeen blijft het bij ons vooralsnog bij bescheiden aanpassingen. Al naar gelang het bisdom worden parochies uitgenodigd om samen te werken in federaties of op decanaal vlak. In het ene bisdom is de druk al groter en de formule dwingender dan in het andere. Maar overal wordt ijverig gezocht naar de ideale samenwerkingsverbanden voor liturgische vieringen, catechese en tal van pastorale initiatieven, van parochieblad tot welzijnszorg.
<br>De verleiding is groot om dat ook te laten gepaard gaan met grotere centralisatie. Vanuit een goed georganiseerd secretariaat wordt alles aangestuurd en opgevolgd. Van parochieblad tot catechese, van uitvaart tot doopsel, van parochiezalen tot diaconie. Met als bekroning één centrale elektronische agenda voor de hele federatie, via het internet gevoed door plaatselijke contactpersonen. Wellicht is het een noodzakelijke tussenstap om afscheid te kunnen nemen van de service-Kerk, waarmee we nog altijd worstelen. Maar of dit lang soelaas zal brengen is nog maar de vraag.
<br>Een Kerk die diensten verleent, is inderdaad het model waarmee we het meest vertrouwd zijn. Ze is een typische uiting van het sociologische christendom waarnaar we in de vorige eeuw zijn geëvolueerd. Net zoals voor andere ‘zaken’ vinden we het vanzelfsprekend dat, als we er maar voor betalen, we ook de diensten kunnen krijgen die we verlangen. Dat leidt soms tot onrealistische verwachtingen met onbegrip en onoverkomelijke misverstanden tot gevolg. Het meest extreme voorbeeld hiervan hoorde ik enkele jaren terug van een plattelandspastoor. Een koppel ruiters was heel verwonderd te horen dat, zelfs al betaalden ze alle onkosten, het niet mogelijk was om voor hun huwelijksviering de kerk te paard binnen te komen.
<br>Het hoeft niet altijd zo buitenissig te zijn om tot spanningen te leiden. Het probleem beperkt zich ook niet tot hen die stilaan van de Kerk zijn vervreemd. Pas hoorde ik tijdens een gesprek over reorganisatie en centralisatie van eucharistievieringen nog zeggen: „Als ze die zondagsviering afschaffen, dan zien ze mij niet meer in de kerk”. Waarop iemand repliceerde: „Dan zal het wel niet zo diep zitten”.
<br>Inderdaad, daar zit een ernstig probleem. Meer en meer ondervinden we dat geloven soms nog maar een dun laagje blijkt te zijn. Van zodra iets tegen wringt, raakt het snel weggeschuurd. Niet voor niets zetten de bisschoppen nu sterk in op geloofsverdieping en vorming. Het is een dwingende opdracht, willen we op een goede manier afscheid nemen van de dienstenkerk. Maar er is dringend behoefte aan een omvattende visie. We moeten omzichtig te werk gaan. Er zorg voor dragen geen zoekende medemensen af te stoten en tegelijk respect opbrengen voor de vele vrijwilligers die zich ter plekke inspannen om een gelovige gemeenschap uit te bouwen. Want willen we Gods liefdevolle woord aan zoveel mogelijk tijdgenoten laten kennen, dan is het persoonlijke contact met een levende gemeenschap, die leeft vanuit zijn Woord, onontbeerlijk.”
Column