Eenvoudige buitenlandse pausreizen bestaan niet. Het recente bezoek van Benedictus XVI aan Jordanië en Israël behoort dan weer tot de bijzonder moeilijke. Vooreerst waren er de recente problemen over het ontkennen van de holocaust door de integristische bisschop Williamson. En zou de moslimwereld de naweeën van de Regensburger rede al volledig hebben verteerd? Maar boven alles was er de schaduw van de gespannen politieke verhoudingen in het gebied. Al meer dan zestig jaar ontvlammen die geregeld bijzonder gewelddadig.
<br>Paus Benedictus liet uitdrukkelijk horen als pelgrim te willen reizen. Maar gezien de context waarin hij te gast was, kon hij bezwaarlijk om de politieke problemen heen. Hij ging die ook niet uit de weg. Met zijn pleidooi voor een tweestatenoplossing steunde hij de internationale gemeenschap en de Palestijnen in hun streven naar een eigen staat. Zwaar onder de indruk kwam hij van zijn pastorale bezoek aan het vluchtelingenkamp Aida. De muur die joden en Palestijnen moet scheiden, noemde hij een tragedie en „één van de meest triestige tekenen” van zijn bezoek.
<br>Tegelijk riep hij de jonge Palestijnen op om „de moed te hebben om te weerstaan aan de bekoring zich over te geven aan geweld en terrorisme”. Hij onderstreepte de noodzaak om het bestaansrecht van Israël te erkennen en het gewettigde verlangen van het land op veiligheid. Antisemitisme veroordeelde hij klaar en krachtig, en bij zijn afscheid herhaalde hij nog eens met klem dat de shoah nooit mag ontkend noch geminimaliseerd worden. In al zijn politieke stellingnamen klonk boven alles diepe bekommering voor rechtvaardig-
<br>heid door.
<br>Toch was het veeleer de spirituele leider die een blijvende indruk nalaat. Waar hij bij het begin van zijn pontificaat de interreligieuze dialoog leek te zullen terugschroeven, kreeg ze hier de volle aandacht. Geloof en rede, geloof en waarheid blijven daarbij voor hem belangrijke thema’s. Maar het viel op hoe de paus tijdens zijn bezoek vooral de nadruk legde op wat de drie monotheïstische godsdiensten –
<br>islam, christendom en jodendom – verbindt. Hij onderstreepte vooral de gemeenschappelijke waarden die ze te verdedigen hebben in het belang van de mensheid.
<br>Al op de berg Nebo in Jordanië richtte Benedictus XVI zich tot de drie godsdiensten en tijdens het verdere verloop bleef die optie voor een trialoog. Merkwaardig was nog hoe hij zich tijdens een interreligieuze ontmoeting in Nazareth liet verleiden de hand te grijpen van een joodse rabbijn en druzen sjeik. Samen met andere bisschoppen en moefti’s zongen ze het lied Salam, Shalom. Schenk ons vrede, Heer. Al had de professor-theoloog duidelijk moeite met zulk emotioneel gebeuren, het was een belangrijk gebaar. Deze reis liet dus een andere paus zien en ook zij die wel eens twijfelen aan de diplomatieke talenten van Benedictus moeten hun visie nu wel bijstellen.
<br>Misschien herkent u zich niet in die al te beknopte analyse. Begrijpelijk, want dit pausbezoek kon in de Vlaamse pers slechts minieme belangstelling wekken. En wat we dan te horen of te lezen kregen, waren verslagen van perceptie-journalisten. Onze correspondenten leken vooral geïnteresseerd in hoe aangekeken werd tegen dit bezoek. Een inhoudelijke analyse van het gebeuren moesten we ontberen. Overigens geen eenvoudige opgave, als je weet dat alleen al de paus op die acht dagen niet minder dan 28 speeches hield. En we hebben nu eenmaal niet langer journalisten die voldoende vertrouwd zijn met het religieuze erfgoed om zulke reis te kunnen verslaan. Of daar met de crisis in de mediawereld op korte termijn verandering in zal komen, is zeer de vraag.
Column