Het leek wel een moeilijke bevalling, en toen het uiteindelijk zover was, lekte het nieuws nog voortijdig uit ook. Mgr. André-Mutien Léonard, de bisschop van Namen, volgt kardinaal Godfried Danneels op als aartsbisschop van Mechelen-Brussel en als primaat van de Belgische Kerk. De Italiaanse journalist en doorgaans goed geïnformeerde Vaticaankenner Andrea Tornielli maakte het nieuws op woensdag 13 januari via het internet bekend. Vanaf dan was het alleen nog wachten op de officiële bevestiging van het Vaticaan. Pas op maandag 18 januari was het zover.
<br>Mgr. André-Mutien Léonard dus. Een verrassing? Gelet op zijn leeftijd misschien wel, want mgr. Léonard wordt straks zeventig. Maar hij had andere troeven: zijn stevige vriendschap met paus Benedictus XVI, wiens behoudsgezinde en traditionalistische visie hij deelt. In die zin is de keuze van de bisschop van Namen als opvolger van kardinaal Danneels zonder meer een bewuste keuze voor een andere – lees: hardere – aanpak. Voor meer confrontatie met de geseculariseerde cultuur in plaats van dialoog, verzoening en het stille vertrouwen dat het tij zal keren.
<br>Door zijn openheid en zijn mildheid kon kardinaal Danneels rekenen op heel wat sympathie, ook onder niet-gelovigen. Mgr. Léonard daarentegen kwam door allerlei uitspraken geregeld in botsing met sommige groepen gelovigen en af en toe ook met collega’s-bisschoppen. Vandaar de vrees dat zijn benoeming tot aartsbisschop bij velen onvrede en ongenoegen zal opwekken. Anderen, die kardinaal Danneels een te softe aanpak verweten, zullen zijn komst toejuichen. Ze hopen dat mgr. Léonard onze Kerk zal vernieuwen door haar de komende jaren een stevige injectie toe te dienen. Ze rekenen daarvoor op zijn invloed in Rome, in traditionalistische milieus en bij de nieuwe bewegingen, alsook op zijn rechtlijnigheid en op de lef waarmee hij de media provoceert.
<br>De tijd zal uitwijzen of mgr. Léonard deze verwachtingen inlost, dan wel de kloof met de hedendaagse cultuur nog breder maakt. Pessimisten zeggen dat we zijn benoeming zullen moeten ondergaan. Dat is een eenzijdige kijk, die getuigt van fatalisme. De eeuwenlange geschiedenis van onze Kerk leert dat de kracht van het geloof niet staat of valt met de figuur van een bisschop. We zullen hoe dan ook met de nieuwe aartsbisschop de dialoog moeten aangaan, we heten hem hier dan ook van harte welkom.
<br>We mogen aannemen dat mgr. Léonard weet wat er op het spel staat. Een polarisatie naar Nederlands model kunnen we ons alvast niet veroorloven. Zoiets jaagt het aantal afhakers alleen maar de hoogte in. Ook de historische band met het maatschappelijk middenveld – van de universiteit over de sociale bewegingen tot het verenigingsleven – mag niet verloren gaan. Het zou rampzalig zijn, als al die instellingen en initiatieven die ooit in de schoot van de Kerk zijn ontstaan, volledig van haar zouden vervreemden. Ze zijn Gods werk, het is nu aan mgr. Léonard om er zorg voor te dragen en een bruggenbouwer te zijn.
<br>Tot slot hopen we dat hij als aartsbisschop en als herder ook op zoek gaat naar de verloren schapen, naar al wie hunkert naar houvast en spiritualiteit, naar de zoekenden onder ons. Kortom, dat hij niet alleen diegenen aanspreekt die ervan overtuigd zijn dat ze de Waarheid allang hebben gevonden.
<br>
Column